Terapia ręki i grafomotoryka
Usprawnianie motoryki małej i doskonalenie umiejętności manualnych.
Grafomotoryka
Sprawność manualna, każdego dnia odgrywa niezwykle ważną rolę w życiu – to sprawność funkcjonalna ręki świadczy o samodzielności człowieka. Kończyna górna pełni funkcje samoobsługowe (ubieranie, jedzenie), bierze udział wielu w czynnościach dnia codziennego (praca i zabawa) oraz warunkuje nabywanie umiejętności szkolnych (pisanie, wycinanie, modelowanie)
W rozwoju psychoruchowym dziecka, sprawność manualna zajmuje miejsce szczególne. Rozwój motoryki małej jest sprzężony z dojrzewaniem odpowiednich struktur mózgowych. Rosnące potrzeby poznawcze dziecka wyzwalają w nim naturalną aktywność, która stymuluje m.in. rozwój funkcji kończyny górnej, czyli ręki. Wraz z osiąganiem dojrzałości szkolnej, ruchy rąk (dłoni i palców) stają się coraz bardziej celowe – dziecko stopniowo rozwija precyzyjność ruchu, która jest niezbędna do osiągnięcia sprawności manualnej, a w szczególności sprawności grafomotorycznej.
Deficyty w zakresie umiejętności grafomotorycznych mogą wynikać z problemów rozwojowych, ale częściej są efektem niewypracowania przez dziecko prawidłowego chwytu narzędzia pisarskiego, odpowiedniej koordynacji wzrokowo-ruchowej i precyzyjności ruchów. Można to relatywnie szybko skorygować i ułatwić dziecku wykonywanie wielu zadań, a prawidłowa sprawność grafomotoryczna będzie miała także przełożenie na swobodne wykonywanie wielu innych czynności ‘ręcznych’, związanych nie tylko z pisaniem i rysowaniem.
Terapia ręki
Terapia ręki ma na celu przywracanie prawidłowych funkcji kończyny górnej (w przypadku niepełnosprawności lub urazów) ze szczególnym uwzględnieniem precyzyjnych ruchów dłoni i palców. Przywracanie sprawności manualnej może odbywać się poprzez kompensacje lub rehabilitacje.
Kompensacja rozumiana jest co najmniej na dwa sposoby, jako tworzenie sprawności zastępczych np. indywidualnie opracowany i ćwiczony chwyt lub jako całościowe przeniesienie funkcji na sprawniejszą kończynę (np. rękę lewą). Natomiast, rehabilitacja ręki to przywracanie sprawności manualnej (funkcji ręki) dzieciom po urazach, kontuzjach, złamaniach czy oparzeniach.
Wskazania do konsultacji grafomotorycznej | terapii ręki
Grafomotoryka odnosi się do umiejętności związanych z precyzyjnymi ruchami rąk, które są niezbędne do pisania, rysowania oraz innych aktywności wymagających koordynacji ręka-oko. Dla wielu dzieci rozwój tych umiejętności może być wyzwaniem, co często prowadzi do trudności szkolnych. Konsultacja i zajęcia grafomotoryczne mogą być pomocne w poprawie tych umiejętności, gdy pojawiają się określone sygnały. Oto główne wskazania do takiej konsultacji:
Trudności z koordynacją ruchową (motoryka mała)
- Dziecko ma problem z precyzyjnym chwytaniem małych przedmiotów, trzymaniem ołówka, długopisu lub kredki.
- Trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, takich jak rysowanie, malowanie, wycinanie nożyczkami, nawlekanie koralików, składanie papieru (origami).
- Dziecko ma problem z zapinaniem guzików, wiązaniem butów czy korzystaniem z innych przedmiotów wymagających drobnej manipulacji.
Nieukształtowana lateralizacja
- Dziecko przekłada narzędzia lub zabawki (ołówek, kredkę, klocki) z ręki do ręki.
- Trzyma nieprawidłowo sztućce przy jedzeniu (np. przekłada widelec z ręki lewej do prawej).
- Dziecko wykonuje czynności grafomotoryczne raz prawą, raz lewą ręką.
- Funkcje ręki/strony dominującej są nieutrwalone.
- Ma problemy z przekraczaniem osi ciała.
Nieprawidłowy chwyt narzędzi pisarskich
- Dziecko trzyma ołówek, kredkę lub długopis w sposób nieprawidłowy, co utrudnia płynne pisanie i rysowanie.
- Niewłaściwy chwyt powoduje zmęczenie rąk, ból lub niechęć do wykonywania czynności grafomotorycznych.
Trudności z rysowaniem i kolorowaniem
- Dziecko ma trudności z rysowaniem prostych kształtów lub odwzorowywaniem obiektów.
- Problemy z utrzymaniem się w obrębie konturów podczas kolorowania, nieregularne i chaotyczne rysowanie.
- Dziecko unika rysowania, kolorowania lub wykonuje te czynności niechętnie, często przerywając pracę.
Nieprawidłowy rozwój umiejętności pisania
- Dziecko nie rozwija umiejętności pisania zgodnie z wiekiem – ma trudności z kopiowaniem liter, pisaniem po śladzie, odwzorowywaniem prostych wyrazów.
- Litery są nieczytelne, źle odwzorowane, zbyt duże lub za małe, nachylone w różnych kierunkach.
- Problemy z utrzymaniem prawidłowego odstępu między literami i słowami, linie pisma są nierówne.
Zmęczenie i frustracja podczas pisania
- Dziecko bardzo szybko się męczy podczas pisania, odczuwa ból w ręce, co wpływa na jego motywację do wykonywania zadań wymagających pisania lub rysowania.
- Częste przerwy w trakcie pisania, narzekanie na zmęczenie lub ból, niechęć do podejmowania aktywności grafomotorycznych.
Nadmierna siła nacisku podczas pisania lub rysowania
- Dziecko naciska zbyt mocno na ołówek lub kredkę, co skutkuje zniszczeniem papieru lub zbyt ciemnym, grubym rysunkiem.
- Nadmierna siła nacisku często wiąże się z napięciem mięśniowym w obrębie dłoni i ręki, co wpływa na nieprawidłową motorykę.
Zbyt słaby nacisk podczas pisania
- Pisanie jest zbyt delikatne, ledwo widoczne, co utrudnia nauczycielom lub rodzicom odczytanie napisanych liter i wyrazów.
- Dziecko ma trudności z utrzymaniem prawidłowego nacisku, co powoduje nieczytelne, blade pismo.
Trudności z przestrzenną organizacją pisma
- Dziecko ma problemy z utrzymaniem pisma w linii – litery są „rozrzucone” po stronie, nieregularne lub wychodzące poza linię.
- Trudności z planowaniem przestrzennym – np. dziecko zaczyna pisać w środku kartki lub nie zostawia odpowiednich marginesów, co utrudnia zachowanie porządku na stronie.
Problemy z koncentracją podczas wykonywania zadań grafomotorycznych
- Dziecko ma trudności z utrzymaniem uwagi podczas rysowania, kolorowania lub pisania, często odrywa się od zadania, nie kończy pracy.
- Niska motywacja i szybka rezygnacja z zadań wymagających precyzji i skupienia.
Nierównomierny rozwój umiejętności grafomotorycznych w porównaniu do rówieśników
- Dziecko ma widocznie niższy poziom umiejętności pisania, rysowania, manipulowania drobnymi przedmiotami w porównaniu z innymi dziećmi w jego wieku.
- Rodzice lub nauczyciele zauważają, że dziecko ma trudności z wykonywaniem zadań, które inne dzieci wykonują bez większych problemów.
Zaburzenia napięcia mięśniowego
- Napięcie mięśniowe w dłoniach i rękach jest zbyt niskie lub zbyt wysokie, co utrudnia precyzyjne ruchy podczas pisania i rysowania.
- Dziecko ma trudności z kontrolowaniem siły ruchów, co prowadzi do niezgrabności w trakcie manipulacji narzędziami pisarskimi.
Zaburzenia integracji sensorycznej
- Dziecko może mieć trudności z przetwarzaniem bodźców dotykowych, co wpływa na zdolność manipulowania przedmiotami, takimi jak ołówek czy nożyczki.
- Wrażliwość na teksturę narzędzi pisarskich, niechęć do dotykania papieru, co może powodować opór przed wykonywaniem zadań grafomotorycznych.
Opóźniony rozwój motoryki małej z powodu wcześniejszych problemów rozwojowych
- Dzieci, które mają wczesne opóźnienia rozwojowe, np. wynikające z problemów neurologicznych, mogą potrzebować dodatkowego wsparcia w rozwijaniu umiejętności grafomotorycznych.
Urazy i niepełnosprawności w obrębię rąk, dłoni i palców
- Przywrócenie prawidłowych funkcji motorycznych po np.: złamaniach, zwichnięciach, oparzeniach.
- Uszkodzenia/niepełnosprawności ręki dominującej skutkujące koniecznością usprawnienia drugiej ręki.
- Niedotlenienie, udary powodujące dysfunkcje kończyny górnej.
Obawy nauczycieli i rodziców dotyczące postępów dziecka
- Nauczyciele lub rodzice zauważają, że dziecko ma trudności z pisaniem, rysowaniem, wykonywaniem zadań manualnych, co wpływa na jego ogólne funkcjonowanie w szkole.
- Dziecko wyraźnie unika zadań grafomotorycznych lub skarży się na trudności podczas ich wykonywania.
Nasza oferta
W obszarze grafomotoryki i doskonalenia funkcji motoryki małej NEOLOGOPEDIA oferuje:
- Badanie lateralizacji
- Ocenę umiejętności manualnych i grafomotorycznych
- Terapię funkcji ręki
- Zajęcia grafomotoryczne
Zajęcia grafomotoryczne obejmują:
- doskonalenie chwytu narzędzia pisarskiego i odpowiedniej dla dziecka pozycji
- umiejętność odwzorowywania kształtów, rysunków, liter/cyfr
- rozwijanie umiejętności manualnych
- doskonalenie graficznego poziomu pisma
- usprawnianie koordynacji ręka – oko
- usprawnianie manualne dzieci leworęcznych
- elementy integracji sensorycznej
Jeżeli dziecko wymaga doskonalenia umiejętności manualnych i grafomotorycznych, jeżeli macie Państwa wątpliwości, czy rozwój funkcji kończyny górnej przebiega prawidłowo, zapraszamy do NEOLOGOPEDII.
W obszarze terapii ręki NEOLOGOPEDIA oferuje:
- Konsultacje i ocenę funkcji kończyny górnej
- Ocenę sprawności ruchowej motoryki dużej i małej
- Ocenę sprawności ruchowej motoryki dużej i małej w MPD
- Ocenę rozwoju motoryki małej (koordynacji i celowości ruchu)
- Terapię ręki
- Terapię ręki w MPD
- Funkcjonalną terapię kończyny górnej z niedowładem (uszkodzenia nerwów)
- Rehabilitację precyzyjnych ruchów dłoni i palców
- Terapię kompensacyjną funkcji kończyny górnej
Głównym celem terapii ręki w NEOLOGOPEDII jest by niepełnosprawność kończyny górnej nie odbierała dziecku radości zabawy oraz możliwości korzystania z edukacji.